Roteiro de Pontesampaio

Lugar: Pontesampaio

Distancia: 18,5 km

Duración: 4:30 horas

Dificultade: Media

Circular: Sí

Máis información:

FOLLETO EXPLICATIVO DO ROTEIRO

Coordenadas:UTM29T

Accesos: Desde N-550, tomar no PK 133 a estrada provincial PO 264 ata a ponte de Pontesampaio.

Lonxitude: 18,5 km incluidas a ida e volta das dúas derivacións.

Tipo de roteiro:Circular con 2 derivacións e 1 variante con derivación.

Conexións : PRG 48

Servizos: 2 áreas de descanso,1 fonte de auga potable e 2 zonas de baño (praia fluvial do Verdugo-Oitavén e o lugar de Pozo Negro.

O inicio e final do roteiro sitúase na ponte medieval de Sampaio, de 

aí o seu sentido circular. De seguido, partindo do inicio do roteiro, 

descríbese o percorrido  por tramos no sentido ideal da marcha, isto 

é, visitando primeiro os elementos de interese do núcleo dÁ Ponte, 

circunstancia que convida a continuar co roteiro con dirección ao 

Vilar, logo polo Rañadoiro, e posteriormente por Acevedo para final-

mente voltar ao punto de saída.

• TRAMO I: Ponte de San Paio – estrada provincial PO – 264. Par-

tindo da ponte medieval de San Paio e andando uns poucos me-

tros, tomamos o primeiro desvío á esquerda para adentrármonos 

na Curuxeira, a zona de maior antigüidade da parroquia, para subir 

ao Alto da Curuxeira, “O Miradoiro”. Unha vez alí continuamos cara 

o N polo único camiño que existe ata dar co trazado do Camiño de 

Santiago, que seguiremos ata chegar ao Cruceiro da Ballota, onde 

tomamos a derivación que nos leva ata a Igrexa parroquial de San-

ta María e a Reitoral. De novo no trazado principal, baixamos pola 

Ballota ata A Rabaleira, onde seguiremos de fronte ata dar coa Illa 

de Medal. Aquí desviarémos cara a esquerda ata coincidir de novo 

co Camiño Portugués a Santiago, que nos conducirá á estrada pro-

vincial PO 264.

• TRAMO II: Estrada provincial PO 264 - Camiño do Xisto. Cruza-

mos a estrada provincial PO 264 e seguiremos o trazado do Camiño 

Portugués ata o río Ulló, que atravesaremos á altura do lugar coñe-

cido como A Ponte do Pozo Negro. Xa na outra beira do río atopa-

remos unha área de descanso. De seguido seguiremos o trazado do 

Camiño Portugués uns 120  metros aproximadamente en sentido 

N ata acadar o pé do Monte do Castro. Neste punto poderemos to-

mar unha derivación á esquerda en sentido W que transcorre por 

un perfil chan, o que nos obrigará a deixar o vieiro principal para 

achegarnos á Marisma do Ulló. Xa de volta tomamos o carreiro que 

discorre pola aba do Monte do Castro e que nos conducirá ata o lugar 

coñecido como A Ponte Nova ou Ponte do Arco. Aquí, á altura dun 

muíño-vivenda que se atopa do outro lado do río, coñecido como a 

Casa da Muiñeira, tomaremos outro carreiro en sentido N cuxa traza 

discorre pola ladeira leste do Monte do Castro. Pouco antes de alcan-

zar o camiño asfaltado que vai a O Xisto e A Canicouva, tomaremos 

un carreiro estreito que empata cun camiño de carros que sobe ao 

xacemento castrexo. Antes de chegar, á altura dun depósito veciñal 

de auga, colleremos un carreiro á esquerda que conflúe cun camiño 

empregado tradicionalmente polos canteiros do lugar que nos levará 

ao alto do Monte do Castro. Tras contemplar a escenografía natural 

da ría e comprobar o dominio visual do que gozaba este xacemento 

tomamos o camiño de carros que nos levará camiño dÓ Xisto.

• TRAMO III: Camiño do Xisto – Cruceiro dÓ Vilar. Descendemos 

polo Camiño do Xisto aproximadamente uns 45 metros ata coller 

unha corredoira que seguiremos ata chegar á estrada da Canicouva, 

a provincial EP- 00001. Logo de cruzar este vial avanzamos cara a 

esquerda uns 115 m. e tomamos á dereita unha calzada enlousada 

que nos levará cara o Muíño e a nova Ponte do Río. Seguindo unha

calzada empedrada ascendemos cara o núcleo dÓ Vilar. Desde alí 

tomamos o primeiro desvío cara a dereita ata dar coa estrada asfal-

tada que articula a aldea. Descendemos por esta pista uns 325 me-

tros ata coller á esquerda un acceso asfaltado que penetra entre as 

casas. Avanzamos por el sen desviarnos ata dar co Cruceiro dÒ Vi-

lar ou das Cachadiñas, que se levanta a menos de 200 m do desvío. 

• TRAMO IV: Cruceiro do Vilar – Estrada de Xustáns. No Cruceiro 

dÒ Vilar tomamos o camiño de carros da esquerda que, ascendendo 

polo Monte Cabaleiros, nos conduce ao núcleo dÓ Rañadoiro. No 

primeiro cruzamento á dereita retomaremos a estrada para adentrá-

monos na aldea, onde tomaremos de novo un segundo cruzamento 

que aparece á dereita, e que continuaremos até bater co Cristo da 

Bica, situado no centro dunha encrucillada. Seguindo pola mesma 

rúa, a escasos metros, tomaremos un desvío a man esquerda que 

ascende cara o Miradoiro das Cambariñas. Aquí podemos descansar 

un momento para disfrutar das excelentes panorámicas e retomamos 

o roteiro seguindo a estrada asfaltada da esquerda, que de novo nos 

adentrará no núcleo dÓ Rañadoiro. Na primeira desviación seguire-

mos á dereita ata dar de novo coa estrada no lugar coñecido como 

Proumalla. Aquí poderemos apreciar A Moa, isto é, os restos dun 

primitivo hórreo de planta circular. De seguido cruzaremos a estrada 

asfaltada que vén dÓ Vilar e uns 50 metros máis arriba tomaremos 

á esquerda un camiño formigonado no seu primeiro tramo. A escasos 

metros toparemos cun acueducto tradicional coñecido como O Pare-

dón. De continuarmos o camiño de fronte, sen desviarnos, daremos 

cos Pozos de Corneda que o abastecen de auga. Seguimos todo de 

fronte e, cando xa levemos avanzados aproximadamente uns 600 

metros (investindo uns dez minutos a pé), atoparemos un desvío á 

dereita que ascende cara a Chan das Cruces e que continuaremos 

ata dar coa pista forestal que dá acceso a esta parte do monte. De 

seguirmos pola pista de xabre que corta á dereita, chegaremos a un 

desvío situado á esquerda que nos levará ata a Estrada de Xustáns.

Como alternativa deste tramo IV, na vez de tomar a derradeira bifur-

cación que nos leva á Chan das Cruces, debemos seguir de fronte, 

avanzando por camiños de carros e pistas forestais ata chegar á Por-

ta Laxe, unha pontella que cruza o río Ulló. Tras cruzar o río e deixar 

atrás a Carballeira de Cadillos (á esquerda do sentido da marcha), 

seguiremos cara adiante uns 400 m sen desviarnos ata empatar cun 

cruzamento que debemos tomar á dereita, avanzando por unha pista 

forestal. Tras percorrer uns 70 metros, tomamos un sendeiro que 

se mete por propiedades pero que goza de servidume de paso. Tras 

abandonar as veigas descenderemos por un carreiro que nos levará 

ata o Pozo de Portovedro que, para salvalo, nos obrigará a pasar por 

riba do seu testeiro. Seguiremos todo recto por unha pista forestal 

ata empatar de novo co itinerario principal á altura da Chan das Cru-

ces, no mesmo tramo IV.

•  TRAMO V: Estrada de Xustáns – Praza do Souto. Avanzamos pola 

estrada de Xustáns 64 metros cara a esquerda. Tomamos un carreiro 

situado ao outro lado da estrada que nos levará cara unha antiga co-

rredoira que non deixaremos durante uns 500 metros. Daquela che-

garemos ata unha bifurcación que debemos tomar á esquerda. Sen 

desviarnos continuaremos o noso percorrido ata chegar ata a calzada 

de Acevedo, que nos permitirá baixar ata os muíños e os pozos do 

Regueiro dos Muíños. Seguimos por este mesmo camiño lousado ata 

chegar a un cruzamento de camiños no que tomaremos o desvío 

asfaltado da esquerda para, a poucos metros, volver a desviarnos á 

dereita. Seguindo todo de fronte chegaremos á Praza do Souto.

•  TRAMO VI: Praza do Souto – A Ponte de Ponte Sampaio. Desde a 

Praza do Souto tomamos a bifurcación da dereita e seguimos ata dar 

cun primeiro cruzamento que seguiremos ata atopar unha segun-

da encrucillada pola que continuaremos tamén á dereita, avanzando 

por un camiño tradicional que se adentra no monte. Sen desviarnos 

seguiremos por este camiño de carros que nos guiará primeiro ata 

a Pedra da Forna, logo á Cruz do Forniño e por último, á Capela de 

San Xosé. Tras deixar esta última e avanzar polo camiño aproxima-

damente 170 metros chegaremos a unha pista forestal que debemos 

tomar para bater coa estrada asfaltada de Acevedo. Cruzaremos esta 

vía e continuaremos por un carreiro que descende ata un grupo de 

vivendas. Aquí continuaremos a man dereita por un carreiro que nos 

levará ata o Pozo da Rella para, desde aquí, coller de novo o cruza-

mento da esquerda, cuxa traza discorre por un camiño antigo que 

non abandonaremos ata empatar cunha nova bifurcación. De segui-

do descendemos por un tramo formigonado que seguiremos ata dar 

coa estrada asfaltada dÁ Xunqueira, ao pé do campo de fútbol, que 

nos levará de novo á ponte de Ponte Sampaio.

Delimitada polas freguesías de Xustáns e A Canicouva (N), Arcade e 

Soutomaior (S), Xustáns, Taboadelo e Soutomaior (L) e a ría de Vigo 

(O), Ponte Sampaio é unha das parroquias do concello de Pontevedra 

cunha historia máis fértil e ricaz. Na actualidade ten unha poboación 

de 1.265 habitantes. A nosa freguesía emprázase no fondal da Ría 

de Vigo, sobre o río Verduxo, o cauce que atravesa a ponte que lle 

dá máis significación a este histórico núcleo, ao tempo que permite a 

unión física dos concellos de Pontevedra e Soutomaior. O seu empra-

zamento coincide co doutras pontes galegas (Ponte Vedra, Ponte Ce-

sures, Ponte Nafonso...) que tamén se dispoñen no fondo de cadan-

súa ría salvando cursos fluviais que van na procura da salinidade do 

mar. A ponte de San Paio, ao igual que as pontes que vimos de citar, 

contribuíron decisivamente á conformación dos núcleos de poboación 

que creceron á beira destes pasos artificiais, onde coinciden distintos 

tipos de comunicacións terrestres e marítimas. Un deses núcleos é 

Ponte Sampaio, unha parroquia que antano chegou a ser concello.